DAMIAN RENISZYN: PROTEZY

2014

instalacja interaktywna

obiekty, video, video performance, c-print, rysunek

Damian Reniszyn uczynił przedmiotem zainteresowania relacje pomiędzy człowiekiem i obiektem. Tym razem chodzi jednak o obiekty bezpośrednio przez niego wytworzone. Z dużym wyczuciem materiałowym tworzy on obiekty z drewna o różnym kształcie i właściwościach fizycznych (sprężystość, ciężar, kształt). Każdy z nich pozwala na innego rodzaju interakcję i kontakt z nim.

Damian Reniszyn badający właściwości przedmiotów wykonanych z drewna bada granice pojęcia funkcjonalności. Graniczność generowanych przez niego sytuacji relacyjnych na linii ciało-przedmiot odnosi się do problemu potencjału interakcyjnego zawartego w kształtach i formach. Okazuje się, że nawet pozbawienie obiektu jakiejkolwiek funkcji użytkowej nie czyni z niego obiektu nieinteresującego z puntu widzenia odbiorcy. Przedmioty te wydają się bowiem zapraszać widza do zmierzenia się z nimi zmieniając biernego obserwatora w aktywnego użytkownika. Jednocześnie samo używanie staje się formą czystego działania, zależy bowiem wyłącznie od charakteru obiektu i wyobraźni odbiorcy. To właśnie osoba stająca wobec przedmiotu musi wymyślić co może z nim zrobić – możliwości nie wynikają bowiem z góry danej instrukcji bądź konwencji jego używania. Ta funkcjonalna otwartość jest przenośnią treściowej nieokreśloności dzieła sztuki. Dzięki tej otwartości dotykamy problemu użytkowości.

Inteligencja materiałowa autora ujawnia się w sposobie ukształtowania omawianych przedmiotów. Obiekty te przywołują skojarzenia z formami organicznymi. Jedynym ratunkiem przy konfrontacji z przedmiotami bez funkcji Reniszyna jest zatem poszukiwanie w pamięci podobnych form i układów oraz próba ich wariacyjnej adaptacji, czy też projekcji na zastane w galerii, a stworzone przez artystę sytuacje.

Jego działanie objawia pewne założenia o charakterze podstawowym dla ludzkiej percepcji, zgodnie z którym sensy mają charakter asocjacyjny i kolektywny. Człowiek wchodzi w relacje z innymi ludźmi poprzez tworzenie rozmaitych kodów komunikacyjnych, również zawartych w wytwarzanych przez niego przedmiotach. Sygnały, które człowiek wysyła, odczytuje i odbiera oraz na które reaguje mają charakter symboliczny, ponieważ dążą do uśrednienia swojego sensu – dążą do oznaczania tego samego zarówno dla wysyłającego sygnał, jak również dla jego odbiorcy. W sytuacji zatarcia jednoznacznego sensu działań performatywnych, z jakim mamy do czynienia w przypadku prac Damiana Reniszyna, ludzki umysł dąży do przezwyciężenia swojej poznawczej niemocy poprzez poszukiwania drogi dla odczytania nieznanych przedmiotów jako „znaków kulturowych”. Ich odbiorca podejmując wyzwanie rzucone mu przez twórcę zaczyna badać przedmioty poszukując kompromisowych odpowiedzi co można z nimi zrobić. Interakcja z nimi stanowi rodzaj gry z ich potencjalnym znaczeniem, ale również otwartym polem artystycznej wyobraźni, w której odbiorca jest podmiotem współkonstytuującym przekaz.

Przedmioty Reniszyna są zatem rodzajem sprawdzianu otwartości odbiorcy. Może on je odrzucić nie angażując się lub przyjąć postawę aktywną, wchodząc z nimi w bezpośrednią relację. W drugim przypadku będziemy mieć do czynienia z interakcją symboliczną, która zachodzi w każdej sytuacji, gdy człowiek poznaje lub wypracowuje normy odpowiadające kontekstowi w którym się znalazł – przyjmuje zewnętrzny wobec siebie i swojej dotychczasowej wiedzy punkt widzenia, aby dowiedzieć się w jaki sposób powinien się zachować. Dzięki takiej interakcji świadomie włącza się w kulturę, którą jednocześnie współtworzy. W tym sensie przedmioty Reniszyna są pułapkami zastawionymi na widza, a wejście w relację z nimi lub powstrzymanie się od niej może być odczytywane jako świadczące o poznawczej otwartości lub zamknięciu.

NOWY INTERAKCJONIZM, Mateusz Bieczyński

(Nie)dotykaj!, Centrum Sztuki Współczesnej Znaki Czasu, Toruń

2015

widok wystawy, interakcja publiczności